بعضي از نكات و توصيه هاي تغذيه اي، سن و سال خاصي نمي شناسد و در همه دوره هاي زندگي بايد مورد توجه قرار گيرد.
سنين بلوغ از مهم‌ترين دوره‌هاي زندگي است و پس از كودكي، دومين مرحله‌اي به حساب مي‌آيد كه طي آن سلول‌ها شروع به رشد مي‌كنند و سوخت و ساز بدن هم افزايش مي‌يابد. برهمين اساس، برخي نيازهاي تغذيه اي هم در اين دوره بيشتر از قبل مي شود كه حتما بايد مورد توجه قرار گيرد. به عنوان نمونه با توجه به افزايش حجم عضلات، نياز به مصرف پروتئين هم بيشتر مي شود يا در نتيجه افزايش حجم خون، نياز به عنصر آهن افزايش پيدا مي كند و به طور كلي مي توان گفت نياز به دريافت انرژي در اين دوران بيشتر مي شود.
از طرفي، احساسات و نحوه تفكري كه نوجوانان در اين سنين دارند ممكن است آنها را به سمت رژيم هاي لاغري سخت، شديد و غيرعلمي بكشاند. بسياري از نوجوانان هم از دوستان شان پيروي مي كنند و چون آنها رژيم گرفته اند، به فكر رژيم لاغري مي افتند. در حالي كه تغذيه صحيح در اين دوره از زندگي اهميت ويژه اي دارد و مي تواند سلامت فرد را حتي در سنين ميانسالي هم تحت تاثير قرار دهد.
دكتر زراتي با اشاره به اين كه دوران بلوغ، از نظر جسمي و روحي از مهم ترين و حساس ترين دوره هاي زندگي است، توضيح مي دهد: بسياري از مسائل و موضوعات مربوط به سلامت فرد ابتدا در دوران كودكي و پس از آن در سنين بلوغ پايه ريزي مي شود و به همين دليل هم توجه به نوع رژيم غذايي در اين سنين بسيار مهم است. اين متخصص تغذيه و رژيم درماني، با اشاره به افزايش سوخت وساز بدن در دوران بلوغ يادآور مي شود: بسياري از افراد پس از پايان دوران بلوغ دچار مشكلاتي مانند افزايش وزن و چاقي مي شوند، زيرا سوخت وساز بدن پس از اين سنين به حالت قبل برمي گردد و رژيم ناسالمي كه در دوران بلوغ داشته اند، مي تواند آنها را دچار چنين مشكلاتي سازد.
عنصر آهن را فراموش نكنيد
يكي از عناصر مهمي كه در تمام دوره هاي زندگي و بويژه در سنين بلوغ بايد به ميزان كافي در بدن وجود داشته باشد، عنصر آهن است. دكتر زراتي با اشاره به اين موضوع، يادآور مي شود: نكته مهمي كه در اين سنين بايد مورد توجه قرار گيرد، افزايش نياز به عنصر آهن است كه بويژه در دخترها به دليل مسائل قاعدگي اهميت ويژه اي پيدا مي كند.
برهمين اساس توصيه مي شود در صورت نياز، با آغاز سنين بلوغ دختران از مكمل آهن استفاده شود. وي مي افزايد: در صورتي كه آهن بدن از دست برود، فرد براي رشد عضلات و افزايش حجم خون با كمبود آهن روبه رو خواهد شد و به همين دليل حتما بايد به كمك مصرف مكمل، اين كمبودها را جبران كرد. اين متخصص تغذيه و رژيم درماني خاطرنشان مي كند: افرادي كه در سنين بلوغ هستند ـ هم دخترها و هم پسرها ـ بايد مصرف منابع غذايي آهن را نيز افزايش دهند. البته خيلي تصور مي كنند آجيل هم حاوي آهن است در صورتي كه گوشت قرمز و حبوبات تنها منابع غذايي آهن به حساب مي آيد.
مصرف پروتئين ها هم ضروري است
علاوه بر آهن كه مصرف آن به مقدار كافي اهميت ويژه اي دارد، پروتئين ها و استفاده از منابع پروتئيني هم موضوع مهمي است كه به گفته دكتر زراتي براي رشد عضلات و استخوان ها در سنين بلوغ به آن نياز داريم. وي درباره منابع حاوي پروتئين توضيح مي دهد: اين ماده غذايي در سفيده تخم مرغ، لبنيات و انواع گوشت ها به مقدار فراوان وجود دارد و به همين دليل توصيه مي شود نوجوانان در اين سنين، در طول هفته سه يا چهار عدد تخم مرغ همراه با سفيده مصرف كنند. همچنين خوب است دست كم در يكي از وعده هاي اصلي غذايي از گوشت هم استفاده شود و وعده ديگر نيز به مقدار كافي حبوبات داشته باشد تا نياز فرد به پروتئين تامين شود.
مصرف لبنيات هم به گفته اين متخصص تغذيه در اين دوران بسيار مهم است و با توجه به افزايش نياز بدن به كلسيم توصيه مي شود، نوجوانان در طول روز دست كم سه واحد لبنيات كم چرب مصرف كنند. البته مصرف لبنيات كم چرب حتي براي كساني كه وزن زيادي ندارند نيز توصيه مي شود، زيرا آن طور كه دكتر زراتي مي گويد جذب كلسيم در لبنيات پرچرب كمتر خواهد بود.
علاوه بر اينها، مصرف ميوه ها و سبزيجات رنگي هم در اين سنين ضروري است. وي با اشاره به اين موضوع، توضيح مي دهد: به دنبال رشد، مواد زائدي هم در بدن توليد مي شود كه بايد از سوي كبد سم زدايي شود. از طرفي هم كبد به آنتي اكسيدان ها و مواد رنگي موجود در ميوه ها و سبزيجات احتياج دارد و به همين دليل رژيم غذايي بايد به مقدار كافي حاوي ميوه ها و سبزيجات باشد. به طوري كه مصرف سه واحد ميوه و سه واحد سبزي در طول روز توصيه مي شود و آن طور كه دكتر زراتي مي گويد خوب است يك واحد ميوه شامل مركبات باشد و يك واحد هم ميوه هاي نارنجي رنگ مانند خرمالو، انبه يا سبزيجاتي مانند هويج.
منابع حاوي اسيد فوليك و روي را در رژيم تان بگنجانيد
اسيد فوليك هم يكي از موادي است كه مصرف آن در سنين بلوغ اهميت زيادي پيدا مي كند و هم دختران و هم پسران در اين دوره بايد به مقداركافي منابع آن را مصرف كنند. دكتر زراتي در اين باره يادآور مي شود: نوجوانان حتما بايد از مواد غذايي حاوي اسيدفوليك كه شامل انواع سبزيجات برگ سبز تيره است، استفاده كنند. به عنوان نمونه مصرف سالاد كاهو يا سبزي خوردن يا اسفناج همراه با حداقل يكي از وعده هاي غذايي در طول روز مي تواند نياز بدن را تامين كند.
علاوه بر اين، با توجه به اين كه افزايش سوخت و ساز بدن مي تواند موجب افزايش نياز به عنصر روي شود، اين متخصص تغذيه توصيه مي كند در اين دوران مصرف منابع حاوي روي مانند آجيل و انواع گوشت ها را نيز در نظر داشته باشيد به طوري كه خوب است نوجوانان در طول روز از مقداري آجيل خام استفاده كنند.
حواستان به نوع چربي ها هم باشد
بعضي از نكات و توصيه هاي تغذيه اي، سن و سال خاصي نمي شناسد و در همه دوره هاي زندگي بايد مورد توجه قرار گيرد. نوع چربي هاي رژيم غذايي هم از جمله اين موارد است كه به گفته دكتر زراتي در تمام سنين و بويژه در دوران بلوغ بايد مورد توجه قرار گيرد.
از طرف ديگر، بسياري از نوجوانان به مصرف فست فودها روي مي آورند و ترجيح مي دهند از تنقلات ناسالمي مانند چيپس و پفك بيشتر استفاده كنند. در صورتي كه مصرف اين مواد غذايي مضر مي تواند سلامت آنها را هم به خطر بيندازد؛ بنابراين توصيه مي شود خانواده ها براي تهيه غذاهايي كه داخل خانه درست مي كنند، از روغن هاي جامد و اسيدهاي چرب ترانس كه در لبنيات پرچرب وجود دارد، استفاده نكنند. همچنين نبايد فراموش كنيم مصرف بيش از حد فست فودها در اين سنين مي تواند زمينه بروز بيماري هاي مختلفي مانند چاقي، فشار خون و ديابت را در آينده فراهم سازد.
اين رژيم ها سلامت نوجوانان را تهديد مي كند
كم نيستند نوجواناني كه مي خواهند لاغرتر شوند يا براساس حرف هاي دوستان شان تصميم مي گيرند رژيم غذايي خاصي را امتحان كنند. به همين دليل هم امروزه انواع رژيم هاي سخت و غيرعلمي مانند تك خوري ها، رژيم هاي ميوه، شير و ... ميان برخي نوجوانان رواج يافته است. در حالي كه دكتر زراتي اين روش ها را به هيچ عنوان صحيح نمي داند و به خانواده ها توصيه مي كند آموزش هاي لازم را در زمينه تغذيه صحيح به نوجوانان بدهند يا حتي از مشاوران و كارشناسان تغذيه كمك بگيرند تا با شناخت نيازهاي غذايي بهترين راه را در انتخاب كنند.
اين متخصص تغذيه ضمن بيان اين كه بسياري از نوجوانان در سنين بلوغ به مصرف داروهاي لاغري يا داروهايي براي افزايش حجم عضلات روي مي آورند، درباره عوارض ناشي از مصرف اين مواد مي گويد: متاسفانه ممكن است اين داروها موجب ايست تنفسي و فلج ناگهاني عضلات ريه شود كه در نتيجه به مرگ فرد منجر خواهد شد. علاوه بر اين، نارسايي هاي كبدي و ايست قلبي هم از مشكلاتي است كه در اثر مصرف چنين داروهايي ممكن است براي فرد ايجاد شود. دكتر زراتي مي افزايد: اين داروها و رژيم هاي غيرعلمي در كنار مشكلاتي كه گفته شد، مي تواند عوارض ديگري مانند اختلالات روحي، پرخاشگري، افسردگي، اختلالات فشار خون، ريزش مو و مشكلات پوستي را نيز ايجاد كند.
كمبود مواد غذايي در اين دوران و تامين نشدن نيازهاي غذايي نوجوانان مي تواند موجب بروز اختلالاتي در ترشح هورمون هاي جنسي نيز بشود كه به گفته دكتر زراتي در سال هاي آينده مي تواند براي فرد مشكل ساز باشد.
چگونه مي توان خشم در كودكان را كنترل كرد؟